Mode geschikt voor de toekomst: De vaardigheden die vereist zijn voor de transitie naar circulaire mode

Hoe de opkomst van hergebruik- en herstelmodellen de Nederlandse modebranche zullen veranderen.

Stel je voor, het is het jaar 2050. Wat de overheid zich 30 jaar geleden had voorgenomen, heeft Nederland inmiddels bereikt: een volledig circulaire economie. Gesteund door overheidsvoorschriften hebben bedrijven in de kledingindustrie de prioriteit gegeven aan hergebruik en herstel als belangrijke strategieën; hierdoor wordt textiel dat anders naar de stortplaats zou zijn gebracht, opnieuw gebruikt. Tot wel 80 procent van het jaarlijks verkochte textiel wordt nu ingezameld voor herbestemming, en lokaal hergebruik groeit gestaag. Kledingstukken veranderen van eigenaar; sommige stukken worden gerepareerd en hersteld om doorverkocht te worden. Als gevolg groeit de tweedehandsmarkt explosief en worden herstel-, onderhouds- en reinigingsdiensten steeds succesvoller.

De werkgelegenheid in de modebranche ligt 25 procent hoger dan 30 jaar geleden, met bijna 25.000 nieuwe banen op het gebied van herstel en onderhoud. Zo’n 17.000 banen binnen de verkoop van nieuwe mode zijn verschoven naar tweedehandsmode.

Nu weer terug naar 2021. Volgens het nieuwe rapport, Putting Circular Textiles to Work (Circulair Textiel aan het werk), kan dit scenario een realiteit worden - mits de branche arbeidskrachten voorziet van nieuwe vaardigheden en de bestaande vaardigheden in de kleding-waardeketen, zoals herstel en onderhoud, een nieuwe impuls geeft.

Een volledig circulaire economie zal misschien voor diegenen die nu in de branche werkzaam zijn onbereikbaar lijken - tot op heden is de Nederlandse modebranche verankerd in gecompliceerde, mondiale waardeketens die grotendeels lineair blijven. Volgens het Wereld Economisch Forum is de branche verantwoordelijk voor ongeveer 5 procent van de wereldwijde uitstoot, en wordt per seconde een hoeveelheid kleding gelijk aan een volle vrachtwagen verbrand. En toch neemt de behoefte aan nieuwe kleding toe: in Nederland alleen kopen inwoners gemiddeld één nieuw kledingstuk per week (*bron: het 'Putting Circular Textiles to Work' rapport).

Vereiste vaardigheden voor circulaire herbestemmings- en herstelmodellen

De weg naar een volledig circulaire modebranche is duidelijk lang. En een verschuiving naar circulariteit binnen de sector zal een enorme impact hebben op de arbeidskrachten, want de transitie zal de nodige veranderingen voor de functies in de waardeketen betekenen. (Toekomstige) vakmensen in de Nederlandse mode-industrie krijgen dus lastige vragen over de toekomst voorgelegd: Welke vaardigheden heb ik nodig om de toepassing van circulaire werkmethoden teweeg te brengen? Welke banen en opleidingsniveaus zullen in de modebranche gewild zijn - en welke rol kan ik hierin spelen?

Het stimuleren van circulaire modellen die gericht zijn op hergebruik en herstel zou grote voordelen opleveren voor de arbeidsmarkt, met 25 procent meer nieuwe banen als gevolg. Maar om deze arbeidskansen in Nederland te realiseren, moeten modevakmensen nieuwe vaardigheden leren en onderbenutte vaardigheden verder ontwikkelen.

Functies die nu al bijdragen aan de circulaire economie - waaronder banen in herstel, onderhoud, verzameling, sortering en doorverkoop van kleding - zullen cruciaal worden. Om inzicht te krijgen in de vaardigheden die binnen deze vakgebieden nodig zijn, is een analyse gemaakt van de vacatures in 2019, weergegeven in onderstaande tabel.

Terwijl een aantal van bovengenoemde vaardigheden al aanwezig is in de Nederlandse arbeidsmarkt, zullen veel meer mensen deze vaardigheden moeten verwerven om in 2050 een volledig circulaire modebranche te kunnen realiseren. En aangezien de meeste vaardigheden eerder praktisch dan theoretisch zijn, kunnen beroepsopleidingen en onderwijs als belangrijk mechanisme fungeren voor de opleiding van bekwame arbeidskrachten ten behoeve van de transitie naar een circulaire economie - vakmensen krijgen zo de nodige kennis, vaardigheden en competenties die vereist zijn voor specifieke beroepen en de voortdurend veranderende arbeidsmarkt.

Vaardigheden verwerven voor (nieuwe) circulaire banen waar grote vraag naar zal zijn

Terwijl de hele branche overstapt op circulaire bedrijfsmodellen zullen binnen de sectoren herstel, sortering en doorverkoop een scala aan nieuwe circulaire banen ontstaan waar naar verwachting grote vraag naar zal zijn.

1) (Her)productie-ontwerpers

In een industrie gericht op hergebruik, zullen (her)productie-ontwerpers essentieel zijn voor waardecreatie voor een nieuwe, groeiende en voortdurend veranderende materiaalstroom aan gebruikt textiel. Tot de belangrijke activiteiten binnen deze functie behoren het beoordelen van de ‘herbruikbaarheid’ van instromende kleding alsook verstand van welke kledingonderdelen gemakkelijk uiteengenomen kunnen worden gebruikt voor de reconstructie en vernieuwing van andere kledingonderdelen. Tot de vaardigheden die hiervoor nodig zijn behoren creativiteit, planning en kennis van de eigenschappen en functionaliteit van stoffen. Aangezien de aankomende materiaalstroom onvoorspelbaar is, zullen (Her)productie-ontwerpers ook om moeten kunnen gaan met onzekerheid.

En: (Her)productie-ontwerpers moeten gesteund worden door een groot aantal vakmensen op het gebied van (de)montage, herstel en onderhoudsactiviteiten - zoals kleermakerij of naaien. Hoewel sommige vaardigheden zich al voordoen in de Nederlandse arbeidsmarkt, is het aantal beperkt en zal deze moeten groeien.

2) Managers doorverkoopcollectie

De toename van (online) doorverkoopplatforms zal essentieel zijn voor de zichtbaarheid van merken en bedrijven en biedt hen een platform waar zij hun hergebruikmodellen kunnen toepassen, terwijl er voor consumenten een functionele marktplaats ontstaat waar zij gebruikte artikelen kunnen bekijken en kopen. Dit kan leiden tot het ontstaan van een nieuwe functie: Manager doorverkoopcollectie. Uit de State of Skills enquête 2020 van MOTIF is gebleken dat vaardigheden zoals merchandising en analyse van inkoopgegevens, 3D-ontwerp, alsook kennis van automatisering en technologie-integratie in logistieke processen nodig zullen zijn. Tegelijkertijd zullen verstand en kennis van duurzaamheid en circulariteit onmisbaar zijn - hetgeen dat meestal ten grondslag ligt aan de doorverkoopmodellen. Competenties op het gebied van financiën en bedrijfsontwikkeling zullen ook steeds belangrijker worden voor deze functie.

En: Gezien de mogelijkheden voor diversiteit onder de arbeidskrachten in de doorverkoop-arbeidsmarkt, alsook de prioriteit die klantenservice vaak geeft aan de behoeften van de klant, zullen Operationele Doorverkoop- en Facilitaire managers ook goed moeten kunnen luisteren en inclusiviteit voorop stellen.

3) Textielsorteerders en -inzamelaars

Sorteerders zullen essentieel zijn voor de ontwikkeling van nuance, wat betreft nieuwe parameters en categorieën in de sector. Ze zullen verantwoordelijk zijn voor het onderscheiden van stoffen en voorraad van bepaalde merken en voor het sorteren op basis van de herstelbaarheid van kledingstukken. Mensen die deze functie ambiëren, moeten kennis hebben van verschillende stoffencomposities en van merken en hun dochtermerken, en moeten de herbruikbaarheid van kledingstukken en hun herstelmogelijkheden kunnen beoordelen. Daarnaast zal er, met de verandering van textielcollectie systemen, waarschijnlijk minder vraag zijn naar technische kennis, terwijl fysieke kracht en vloeiende communicatievaardigheden relevanter zullen zijn in een gelokaliseerd systeem.

Als er gekeken wordt naar de managementfuncties binnen textielsorteringsfaciliteiten, zijn er ruime kansen voor het aantrekken van mensen buiten de arbeidsmarkt - dit zal op zijn beurt vragen om meer managers op het gebied van maatschappelijk werk. Deze rol vereist uitstekende people management vaardigheden, verschillende sterke sociale vaardigheden en begrip voor de behoeften van verschillende kwetsbare arbeidsgroepen.

4) Innovatie Managers

Interdisciplinaire vaardigheden die de samenwerking tussen disciplines, afdelingen en organisaties mogelijk maken zijn essentieel voor de transitie naar een circulaire modebranche. Functies die als koppeling fungeren tussen diverse belanghebbenden, zoals innovatie managers, worden zo steeds belangrijker. Een aantal van deze functies wordt gekenmerkt door de behoefte aan horizontale vaardigheden - waaronder digitale, groene en sociale vaardigheden - alsook meer precieze kennis en competenties in logistiek, verkoop en administratie, ontwerp en marketing.

Het 'Putting Circular Textiles to Work' project wordt geleid door Circle Economy in samenwerking met HIVA, en gesteund door de Stichting Goldschmeding. Het doel van het rapport dat tot deze bijdrage leidde is om de huidige basislijn vast te stellen voor banen en vaardigheden met betrekking tot de modesector in Nederland. Daarnaast werkten zij samen met de in Amsterdam gevestigde sociale organisatie Makers Unite om de tekorten in competenties te onderzoeken ten behoeve van hun huidige en toekomstige bedrijfsmodellen. De organisatie, die met nieuw in Nederland aangekomen bekwame vluchtelingen samenwerkt om duurzame, geupcyclede producten te creëren, hoopt over te gaan op een volledig circulair bedrijfsmodel dat sociale inclusiviteit bevordert. Naast de modellering van de impact van het hergebruik- en herstelscenario op werkgelegenheid dat in dit artikel besproken wordt, analyseert het de effecten van veranderend koopgedrag en de schaling van recycling en lokale vezelprocessen.

Dit artikel werd eerder vandaag gepubliceerd op FashionUnited.uk. Vertaling en bewerking vanuit het Engels: Wendela van den Broek

Foto’s: Volha Flaxeco via Unsplash, en Kelly Sikkema via Unsplash.